Văn hóa đọc trong thời đại công nghệ - Mất dần hay đang chuyển mình ?

Trong thời đại công nghệ số bùng nổ, khi những cú chạm tay trên màn hình có thể mang cả thế giới đến trước mắt, văn hóa đọc đang đối mặt với một thách thức lớn: bị lãng quên. Thay vì đọc một cuốn sách dày hàng trăm trang, nhiều người — đặc biệt là giới trẻ — lại lựa chọn những nội dung ngắn, nhanh và dễ tiêu hóa trên mạng xã hội, TikTok hay YouTube. Câu hỏi đặt ra: đọc sách có còn chỗ đứng trong thời đại này?

Thói quen đọc – từ lật sách đến lướt mạng

Chỉ cần vài phút lướt mạng, người ta đã có thể “nắm được” tin tức trong ngày, “nghe lỏm” vài đoạn triết lý sống, hoặc xem tóm tắt một cuốn sách dày trong vòng... 30 giây. Hệ quả là thói quen đọc sâu, suy ngẫm và ghi nhớ đang dần bị thay thế bằng “đọc lướt”, “xem nhanh”, “nghe cho biết”. Không ít người, dù là sinh viên hay người đi làm, thú nhận rằng đã lâu rồi họ không đọc hết một cuốn sách từ đầu đến cuối.

Điều đáng lo ngại là sự suy giảm của văn hóa đọc không chỉ là mất đi một thói quen giải trí lành mạnh, mà còn kéo theo sự sa sút về khả năng tư duy phản biện, ngôn ngữ, vốn từ vựng và cả chiều sâu tâm hồn. Một xã hội không đọc sách sẽ là một xã hội nghèo nàn về trí tuệ và dễ bị dẫn dắt bởi những thông tin hời hợt.

Công nghệ không giết chết việc đọc

Thực tế cho thấy, văn hóa đọc không biến mất, mà đang chuyển mình. Sách điện tử (ebook), sách nói (audiobook), thư viện online, các kênh YouTube nói về sách... đang giúp việc tiếp cận tri thức trở nên thuận tiện và linh hoạt hơn bao giờ hết. Vấn đề không nằm ở việc người ta đọc bằng giấy hay màn hình, mà ở chỗ người ta có còn đọc hay không.

Nhiều mô hình đọc sách cộng đồng đang phát huy hiệu quả như “Thư viện mini miễn phí”, “Cà phê sách”, các câu lạc bộ đọc sách trong trường học... góp phần nuôi dưỡng lại tình yêu sách cho người trẻ. Một số dự án khởi nghiệp cũng đã xuất hiện để thúc đẩy thói quen đọc, như ứng dụng đo thời gian đọc sách, các podcast chia sẻ sách hay, hay nền tảng mua bán – trao đổi sách cũ online.

Đọc sách: quyền lựa chọn và trách nhiệm cá nhân

Trong xã hội hiện đại, không ai có thể ép buộc ai phải đọc sách. Nhưng mỗi người cần hiểu rằng: đọc sách là một hình thức đầu tư cho chính mình. Bạn có thể không cần đọc 50 cuốn mỗi năm, nhưng một vài cuốn sách phù hợp, được đọc với sự tập trung và suy ngẫm, có thể thay đổi tư duy, mở rộng tầm nhìn, và bồi dưỡng cảm xúc.

Giữa thời đại nhiễu loạn thông tin, đọc sách là hành động “đi ngược chiều” đầy dũng cảm. Bởi trong khi thế giới đang vội vã, bạn chọn cách ngồi lại, lật từng trang giấy, và trò chuyện với tri thức hàng thế kỷ.