Phi lý trí

Phi lý trí

Tác giả: Dan Ariely
Thể loại: Tâm lý học – Kinh tế học hành vi – Phát triển bản thân
Xuất bản: 2008 (bản tiếng Việt do NXB Thế Giới & Alpha Books phát hành)
Đối tượng phù hợp: Người yêu thích khám phá tâm lý con người, hành vi tiêu dùng, và sự phi logic trong các quyết định hằng ngày

Giới thiệu chung

“Phi lý trí” là một trong những cuốn sách nổi bật về kinh tế học hành vi của Dan Ariely – giáo sư tại MIT, đồng thời là một trong những nhà nghiên cứu hàng đầu về hành vi con người. Cuốn sách đặt ra một câu hỏi thú vị: Tại sao con người – tưởng như rất lý trí – lại thường xuyên ra quyết định sai lầm, và hơn thế, những sai lầm đó có tính... lặp lại một cách đầy hệ thống?

Ariely sử dụng hàng loạt thí nghiệm xã hội – được ông và đồng nghiệp thực hiện – để chứng minh rằng những gì chúng ta tưởng là “lựa chọn cá nhân” thực chất lại chịu ảnh hưởng rất lớn từ bối cảnh, cảm xúc, sự so sánh và nhiều yếu tố phi lý trí khác.

Một số nội dung nổi bật

• Giá trị tương đối: Tại sao chúng ta thường so sánh thay vì đánh giá tuyệt đối?

• Hiệu ứng miễn phí: Tại sao “miễn phí” khiến ta lựa chọn dù không cần thiết?

• Tự kiểm soát và trì hoãn: Vì sao biết điều gì tốt mà vẫn không làm?

• Ảnh hưởng của kỳ vọng: Chỉ cần nghĩ khác, kết quả đã khác

• Tính trung thực có điều kiện: Tại sao ai cũng có thể nói dối “một chút”?

Điểm mạnh

• Ngôn ngữ đơn giản, ví dụ gần gũi, dễ hiểu ngay cả với người chưa có nền tảng tâm lý học

• Các thí nghiệm thực tế sinh động, có thể áp dụng vào cuộc sống

• Cung cấp góc nhìn mới về hành vi tiêu dùng, marketing, quản lý tài chính và mối quan hệ cá nhân

• Dễ đọc, lôi cuốn như một cuốn sách kể chuyện

Hạn chế

• Một số nội dung bị lặp lại giữa các chương

• Có phần thiên về quan sát hành vi phương Tây – đôi khi không hoàn toàn đúng trong văn hóa Á Đông

• Không cung cấp giải pháp cụ thể cho các hành vi sai lệch – thiên về nhận thức hơn là thay đổi

Đánh giá tổng thể

Tiêu chí

Đánh giá (trên 5)

Khả năng tiếp cận: 5/5

Tính ứng dụng: 4.5/5

Nội dung học thuật nhẹ nhàng: 4/5

Tính giải trí & hấp dẫn: 4.5/5

Tổng điểm: 4.5/5

Kết luận

“Phi lý trí” là một cuốn sách vừa thú vị vừa có chiều sâu. Nó không khiến bạn trở nên “lý trí tuyệt đối”, nhưng giúp bạn nhận ra khi nào mình đang hành động thiếu lý trí, và từ đó đưa ra quyết định sáng suốt hơn. Dù bạn là sinh viên, người đi làm, marketer hay đơn giản là người tò mò về chính bản thân – đây là cuốn sách nên có trong tủ sách cá nhân.