Khoảng trống đọc sách ngoài giáo khoa - Câu hỏi cho giới trẻ hôm nay

Trong bối cảnh giáo dục hiện đại, học sinh – sinh viên ngày càng được trang bị nhiều kiến thức hàn lâm, kỹ năng thi cử và công nghệ. Thế nhưng, giữa những con điểm và bài kiểm tra, một điều quan trọng đang dần bị bỏ quên: thói quen đọc sách ngoài sách giáo khoa. Việc không quan tâm đến những cuốn sách “ngoài chương trình” đang tạo ra một khoảng trống lớn trong quá trình hình thành nhân cách và tư duy độc lập của thế hệ trẻ.

Khi “đọc để thi” thay thế “đọc để hiểu”

Hầu hết học sinh hiện nay đọc sách vì mục đích rõ ràng: để học bài, làm bài tập và đạt điểm cao. Việc đọc chỉ xoay quanh giáo trình, sách ôn thi, đề cương mẫu. Những cuốn sách văn học, lịch sử, khoa học thường thức, sách kỹ năng hay sách truyền cảm hứng – dù phong phú về nội dung – lại không được chú ý. Không ít bạn trẻ thú nhận rằng họ không còn kiên nhẫn để đọc một cuốn sách dày hàng trăm trang, và càng hiếm khi tự tìm đọc sách ngoài yêu cầu của thầy cô.

Thói quen này dẫn đến hệ quả: giới trẻ có thể học giỏi nhưng thiếu chiều sâu tư duy, hạn chế vốn từ, khả năng diễn đạt, và không quen với việc tự khám phá tri thức. Những kỹ năng quan trọng trong cuộc sống như thuyết trình, viết luận, xử lý tình huống, ứng xử xã hội – vốn được bồi dưỡng qua việc đọc sách đa dạng – lại không được chú trọng đúng mức.

Trách nhiệm không chỉ thuộc về học sinh

Khoảng trống này không thể chỉ đổ lỗi cho học sinh. Một phần nguyên nhân đến từ áp lực thi cử, sự quá tải của chương trình học và thiếu định hướng từ phía nhà trường cũng như gia đình. Bên cạnh đó, việc sử dụng mạng xã hội và công nghệ quá mức cũng khiến các bạn trẻ dần đánh mất sự kiên nhẫn để đọc một văn bản dài.

Muốn thay đổi thực trạng này, cần sự chung tay của cả cộng đồng. Trường học có thể tổ chức các buổi giới thiệu sách, thư viện mở hoặc hoạt động đọc sách theo nhóm. Gia đình có thể tạo thói quen đọc tại nhà, khuyến khích con cái chia sẻ về những gì đã đọc. Và bản thân mỗi bạn trẻ cần hiểu rằng: đọc sách không phải để làm hài lòng ai, mà là để hiểu chính mình và thế giới xung quanh.

Đọc sách – quyền tự do và sức mạnh nội tại

Đọc sách ngoài giáo khoa là một lựa chọn tự nguyện nhưng mang lại lợi ích lâu dài. Đó không chỉ là việc mở rộng kiến thức, mà còn là cách rèn luyện tâm hồn, nhân cách, khả năng tự học và độc lập tư duy. Trong một thế giới thay đổi nhanh chóng, người biết tự học là người có thể thích nghi và phát triển bền vững.

Đã đến lúc chúng ta không chỉ hỏi: “Bạn học gì để thi?” mà nên hỏi: “Bạn đang đọc gì để hiểu và trưởng thành?”